Dieta – co jest niezbędne dla prawidłowego przygotowania

Ułożenie prawidłowej, zbilansowanej diety wymaga dokładnej oceny stanu odżywienia. Nie zawsze jest tak, że osoba, która wydaje się być zdrowa i która posiada odpowiednią masę ciała, jest prawidłowo odżywiona. Niejednokrotnie, zdarza się również odwrotna sytuacja: osoby sprawiające wrażenie otyłych, w rzeczywistości są niedożywione (dotyczy to głównie pacjentów w warunkach szpitalnych).
Aby dokonać oceny stanu odżywienia należy zebrać informacje o historii żywienia, sytuacji społecznej, historii choroby i aktualnej sytuacji zdrowotnej. Służy temu wywiad żywieniowy.
Początkowo, niezbędne jest uzyskanie podstawowych informacji dotyczących dotychczasowego odżywiania się pacjenta. W tym celu pomocne są następujące pytania:
-Ile posiłków spożywa Pan(i) w ciągu dnia?
-W ilu posiłkach występują produkty dostarczające białka zwierzęce (mięso, ryby, mleko, sery, jajka)?
-W ilu posiłkach spożywa Pan(i) owoce i warzywa oraz pod jaką postacią?
-Jakie napoje pije Pan(i) do posiłków?

Następnie korzysta się z różnych metod, jak np. metody zapisu żywieniowego. Polega ona na tym, że pacjent przez średnio 3 dni (2 dni powszednie i 1 dzień świąteczny) na bieżąco notuje wszystkie spożyte przez niego produkty żywieniowe, potrawy oraz wypijane płyny. Wielkość porcji podaje się jak najdokładniej przy użyciu miar domowych, handlowych lub opisowo. Metoda ta jest pracochłonna ale dobrze ocenia spożycie pokarmów i płynów, a także można się z niej dowiedzieć jakie są preferencje żywieniowe pacjenta.

Zebranie informacji o sytuacji społecznej jest również niezbędne gdyż w znacznym stopniu może się to wiązać z niewłaściwym żywieniem. Brak pieniędzy czy brak wiedzy żywieniowej może ograniczyć wybór produktów spożywczych i prowadzić do nieodpowiedniego stanu odżywienia.

Kolejnym elementem wywiadu żywieniowego jest historia występowania chorób. Wiele z nich może zmieniać zapotrzebowanie organizmu na energię i składniki odżywcze. Sytuacja taka występuję, np. w niedoczynności tarczycy. Dieta w niedoczynności tarczycy musi ulec modyfikacji ponieważ zapotrzebowanie energetyczne spada, co jest spowodowane spowolnieniem metabolizmu u chorego. Konieczne jest uzyskanie informacji czy pacjent posiada alergie na któryś ze spożywanych pokarmów (orzechy, ryby, mleko). Jeśli występują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak zgaga, wzdęcia czy zaparcia można je zniwelować lub całkowicie wyeliminować dzięki spożywaniu odpowiedniej diety.

Ogromną rolę w ocenie stanu odżywienia odgrywają badania antropometryczne. Należy do nich ocena podstawowych rozmiarów ciała czyli wysokości i masy ciała, przy czym istotna jest ocena zmian masy ciała w czasie. Z tych dwóch pomiarów można wyliczyć BMI, który najlepiej określa względną masę ciała. Więcej o wskaźniku BMI w poprzednim artykule o zasadach zdrowego żywienia.

Dzięki pomiarom antropometrycznym takim jak obwód talii i obwód bioder, można ocenić rozmieszczenie tłuszczu podskórnego w organizmie. Na ich podstawie wylicza się wskaźnik WHR, będący stosunkiem obwodu talii do obwodu bioder. Wyróżniamy 2 typy otyłości:
-brzuszną (u mężczyzn WHR > 1, u kobiet WHR > 0,8)
-pośladkowo-udową (u mężczyzn WHR < 1, u kobiet WHR < 0,8).
Otyłość brzuszna sprzyja rozwojowi chorób naczyniowo-sercowych. Ale należy pamiętać, że takie rozmieszczenie tłuszczu jest typowe dla mężczyzn.

Ułożenie diety wymaga zaangażowania zarówno od osoby która ją będzie układała, jak i od osoby dla której jest ona układana. Tylko dzięki współpracy tych dwóch (lub więcej) osób można osiągnąć najlepsze efekty.

Autor: Marlena Miśkiewicz

protask