Często zdarza się, że pacjent przyjmujący stałą dawkę tyroksyny ma przy kolejnych wizytach u endokrynologa wyniki badań wskazujące na możliwość wpływu innych czynników na wchłanianie leku. Dotyczy to m.in. węglanu wapnia.
Kiedy przyjmujemy wapń? Węglan wapnia może być stosowany w postaci suplementów m.in. jako uzupełnienie u osób z niedoborem tego pierwiastka w diecie, może być spożywany w trakcie posiłków mlecznych (jogurty, śmietana, sery) jest lekiem podawanym w niedoczynności przytarczyc. W ostatnim przypadku możemy mieć do czynienia ze współwystępowaniem niedoczynność tarczycy i niedoczynności przytarczyc u osoby po przebytej operacji usunięcia tarczycy, w trakcie której doszło do uszkodzenia również przytarczyc. Ci pacjenci otrzymują równocześnie preparaty tyroksyny i preparaty wapnia (czasami w dawkach po kilka gramów/dobę).
Czy wpływ wapnia na wchłanianie tyroksyny jest taki duży? Większość badań oceniających wpływ spożycia wapnia na wchłanianie tyroksyny była prowadzona w przypadku dawek nie mniejszych niż 500mg wapnia elementarnego. W tabletce węglanu wapnia zawartość wapnia elementarnego wynosi około 40%. Tak więc najczęściej badania były prowadzone po przyjęciu minimum 1000mg węglanu wapnia. Dawka ta zdecydowanie przekracza ilość wapnia zawartą w porcji np. jogurtu czy szklance mleka. Dodatkowo w badaniach oceniano wpływ podanego wapnia równocześnie z tyroksyną. Zmniejszenie wchłaniania leku w takim przypadku może wynosić od 20 do 50%. Powstaje pytanie czy spożycie jogurtu (przyjęcie około 100-150 mg wapnia, ile dokładnie wapnia elementarnego znajduje się w porcji jogurtu chyba nie wie nikt) po 40 minutach od przyjęcia tyroksyny może znacząco wpłynąć na wchłanianie leku. Prawdopodobnie nie. Nikt nie przeprowadzał takich badań. Jednak pewien wpływ może mieć.
Co może wskazywać, że pojawiły się zaburzenia wchłaniania tyroksyny? W przypadku zmiany diety, zmiany pory przyjęcia tyroksyny (skrócenie czasu pomiędzy lekiem a pierwszym posiłkiem) mogą się pojawić kliniczne i hormonalne cechy niedoczynności tarczycy. Wzrasta stężenie TSH, obniża się stężenie wolnych hormonów tarczycy. Czasami obserwujemy wzrost stężenia TSH nie przekraczający górnej granicy normy (np. z 1.2 do 3.9) co może świadczyć o błędzie w przyjmowaniu leku lub wzroście w zapotrzebowaniu na tyroksynę w wyniku dalszego rozwoju niedoczynności tarczycy u chorych na chorobę Hashimoto (postępujący autoimmunologiczny proces zapalny z niszczeniem gruczołu tarczycy).
Co robić w przypadku konieczności przyjmowania tyroksyny i preparatów węglanu wapnia? Pacjent leczony tyroksyną z powodu niedoczynności tarczycy przyjmujący równocześnie preparaty wapnia (np. węglan wapnia) powinien zastosować przerwę między lekami minimum 4 godzinną. W przypadku spożywania pokarmów zawierających wapń (np. jogurty, sery) idealną sytuacją byłoby wydłużenie przerwy między lekiem a posiłkiem mlecznym, lub spożywanie ich w późniejszych godzinach (np. drugie śniadanie). Jednak jeśli dieta jest w miarę regularna, zakładając że realna zawartość wapnia elementarnego w porcji jogurtu nie jest zbyt duża nie będzie wielkim błędem spożycie jogurtu rano. Warto jednak okresowo skontrolować stężenia hormonów. Jeśli stosowana dieta nie spowoduje zmian w stężeniu TSH u chorych przyjmujących tyroksynę to znaczy, że nie ma tak istotnego wpływu na wchłanianie tyroksyny. Muszą być jednak spełnione dwa warunki: przerwa między przyjęciem tyroksyny a pierwszym posiłkiem nie powinna być krótsza niż 30-40 min oraz schemat/średnia tygodniowa zawartość posiłków mlecznych w godzinach porannych u tych chorych powinna być niezbyt duża i w miarę stabilna. Należy też pamiętać, że zawartość wapnia w różnych produktach mlecznych jest różna. Dla osób pragnących uniknąć kłopotów z zastanawianiem się czy można zjeść zupę mleczną rano czy nie lub mających ograniczone możliwości kontroli hormonalnej wskazane jest przesunięcie posiłków mlecznych na godziny późniejsze.
Dr n. med. Piotr Miśkiewicz
Bibliografia:
Absorption of levothyroxine when coadministered with various calcium formulations. Zamfirescu I, Carlson HE. Thyroid. 2011 May;21(5):483-6.
The acute effect of calcium carbonate on the intestinal absorption of levothyroxine. Singh N, Weisler SL, Hershman JM. Thyroid. 2001 Oct; 11 (10): 967-71.
Effect of Calcium Carbonate on the Absorption of Levothyroxine . Nalini S, Pramil N, Jerome M. JAMA. 2000; 283 (21): 2822-2825.
protask
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.